Sezonun Sürprizi: Hadi Sevişelim (Tiyatro Teras)

Cinsellikle ilgili meseleleri çözememiş bir  toplumda yaşıyoruz. Cinsellik ve seks 'mahrem'in alanına giriyor. 'Ayıp yorgan altında' yâni. Ama seks, toplumun ikiyüzlülüğünün de aynası. Freud 'Cinsellik insan hayatında çok önemli bir rol oynar' demiş. Yıllar önce okuduğum 'Sevgi ve Şiddetin Kaynağı' isimli eserinde Erich Fromm diyor ki:  'İnsan eğilimlerinin en tehlikeli ve en kötüsü üç insan eğilimini belirtir: ölüm sevgisi, hastalıklı narsizm ve birlikte yaşama-aile içi zina saplantısı. Bu üç eğilim birleşince toplumsal ve bireysel çürüme başlar. Çürümeyi önlemenin yolu yaşam sevgisi, insan sevgisi ve bağımsızlıktır.' Çözümü Freud önermiş: 'Konuşma yoluyla tedavi'. Bilinç altı çöplüğünü boşaltmazsak bilinç baskıdan kurtulamıyor.  

Tiyatrom'dan Godot'yu Beklerken'i Beklerken(Dave Hanson)

Godot'yu Beklerken'i Beklerken(Dave Hanson) iyi bir oyun. Zeki, esprili bir bakış açısı var. Godot'yu Beklerken oyununu sahneleyen bir toplulukta iki yedek aktör kuliste kendilerinin sahneye çıkacakları günü(ânı)  bekliyorlar. İsimlerinden anladığımıza göre biri Estragon'un(Ester) diğeri Vladimir'in(Val) yedeği.  Estragon ve Vladimir sahnede Godot'yu beklerken onlar da kuliste o rolleri oynayan aktörlerin başına bir şeyler gelsin de kendileri sahneye çıksın diye bekliyorlar.  Kendisi de bir zamanlar 'yedek aktör' olmuş Hanson kendisiyle dalga geçerken  Beckett'in soyut Godot beklentisini hayatın içine sokuyor ve sıradan insanlardan  örnek verirken '(Godot'yu) bekleme' eylemini somutlaştırıyor;  seyirciye/okuyana kendi hayatına o gözlerle bakmasını öneriyor.  Önerdiği bakış açısı şefkatli, sıcak, eğlendirici. Godot'yu Beklerken'i Beklerken komik ögeler içeren ama temelinde insanlık dramı olan bir oyun.

“Maskeliler” - Kurnaz Yazar… ”Bukalemun” Metin…

Bugünlerde(Aralık 2018) Maskeliler gene çıktı ortaya. Gene bir alkış bir beğeni. Bence oyunu seyredenler oyunu anlamıyor. Oyunu ilk seyrettiğim zaman yazdığım yazıdan oyun metni ile ilgili bölümü yeniden paylaşıyorum:

Ödüllü Oyun(?)

Bileti aldığımda oyunun ödüllendirildiğini bilmiyordum. Ama salona giderken, oyunun, üzerindeki tartışmalarla gölgelenen Muhsin Ertuğrul Tiyatro Ödülleri’nde “En Başarılı Oyun” seçilmiş olduğunu; oyun hakkında çıkan övgü dolu eleştirilerde de sezonun en iyileri arasında sayıldığını öğrenmiştim.

Moda Sahnesi'nde Mouawad'ın Kıyı'sına Çıkmak

Yazar, yönetmen oyuncu Wajdi Mouawad(1968)iç savaş nedeniyle ailesi ile Lübnan'dan önce Fransa'ya(1978), orada beş yıl yaşadıktan sonra Kanada'ya göç etmiş.  Şimdi(2018) Fransa'da Théâtre National de la Colline'in yöneticisi.

Kıyı(Littoral)(1997) Vaatlerin Kanı(The Blood of The Promises)  dörtlemesinin ilk oyunu. (Diğerleri 'Fires', 'Forests' ve 'Skies')

İstanbul DT'da Shakespeare : Hırçın Kız

Hırçın Kız'ın(Çeviri: Nurettin Sevin) Shakespeare'in ilk komedilerinden olduğu kuşkusuzdur.(Urgan) Honan'a göre oyunun Haziran 1592'den önce sahnelenmiş olması muhtemel.

Diğer komedilerin  sadece dış koşulların güldürücü oluşundan kaynaklanıyor olmasına karşı Hırçın Kız'da hem durum ve olaylar hem de oyunun baş kişileri güldürücüdür. Katherina ve Petruchio 'yaşayan' insanlardır. Bu nedenlerle  Hırçın Kız, incelikli bir komedya sayılmalıdır.(Urgan)

Gerçekten de seyretmeden önce oyunu(Bülent Bozkurt çevirisi) yeniden okuduğumda  diyalogların çok zekice yazılmış olduğunu gördüm. Petruchio ile Kate'in konuşmaları teklifsiz, sıcak, sık sık müstehcen, tokat gibi sert, halk masallarından ve efsanelerinden alıntılarla zengin. Olaylar, durumlar, kişiler ve aralarındaki ilişkiler bana orta oyununu hatırlattı.

Gestus'tan Etik Nedir (Gökhan Erarslan)

Gökhan Erarslan (1982) Türk Tiyatrosu'nun 'kaygılı' yazarlarından biri. Ülkede yaşananlara anlamak için bakan, yaşadıklarından, gördüklerinden kaygılanan, kaygısını anlatmak için tiyatronun dilini kullanmayı seçmiş bir yazar Erarslan. Bugüne kadar yazdıklarını okumuş ve ayrıca bazılarını da seyretmiş biri olarak Etik Nedir(2017)  kaygısını(kaygımızı)  açık ve net olarak dile getiren bir oyun. Oyunu özel kılan diğer hususlar dildeki akıcılık, konudan konuya geçişlerde süreklilik ve başta sona sanki bir gökdelen inşaatı yapar gibi sağlam bir temel üzerine kurulmuş binanın kat kat yükselişinde gösterilen dikkat ve özen. Bence oyun Erarslan'ın yazarlık hayatında yeni bir aşama.  Malûmunuz üst kat bir alttakine dayanmak zorunda. Erarslan da tekst 'inşa etmiş'. Anlattıkları matematiksel bir denge içinde ve içinde fazlalık yok. Ortaya atılan konular ve kişiler birbiri ile ilintili. Oyun öncelikle metin olarak alkışı hakediyor.

İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda İstasyon

Yazar

Oyun yazarı, senarist, şair, oyuncu ve yapımcı Olexandr Viter(1972) modern Ukrayna tiyatrosunun önde gelen isimlerinden biri. En bilinen oyunu İstasyon Rusça, Lehçe, Ermenice, Estonyaca, İngilizceye tercüme edilmiş. Ukrayna, Rusya, Arnavutluk, Beyaz Rusya, Yunanistan ve Estonya'da sahnelenmiş. Chicago'da okuma tiyatrosu olarak seyirci ile buluşmuş. Oyun 'The Grand Duchy of Drama' adlı oluşumda 4 ülke tarafından uluslararası proje olarak seçilmiş. Polonyada 'Night of Culture' isimli festivalde sahnelenmiş.(Dergiden) 'Ukrayna tiyatrosu kendi ülkesini yendiden keşfediyor; Gogol ve Bulgakov'un eserlerinde ortaya çıkan ortak eğilimler genç yazarlarda da görülüyor.'(Kitaptaki Dr.Senem Cevher'in  önsözünden) Türkçeye tiyatromuza pek çok oyun kazandırmış olan  Senem Cevher tarafından  tercüme edilmiş.

Semaver Kumpanya'nın Akşam Yemeği

Yazar

Hollandalı yazar, oyuncu Herman Koch tarafından yazılmış roman üç kez filme çekilmiş. Oyuncu Kees Prins romanı tiyatro oyunu olarak yazmış. Can Çelebi oyunu Hollandacadan Türkçeye çevirmiş. Roman aynı isimle Türkçeye çevrilmiş.

2018 Yazı - Çandarlı'da Halk Tiyatrosu

Bu sene Çandarlı'ya geldiğimde bazı projeler vardı aklımda. Meselâ Turgut Özakman'ın Çılgın Türkleri. Özakman'ın oyununun bizim ekibe uygun olmadığını gördüm. Oyun ortaokul lise öğrencileri için yapılmıştı. Daha sonra mevcut oyuncuların tümünün kadın olması nedeniyle Anadolu kadınları üzerine bir oyun yapmak geçti aklımdan. İlgili kitapları getirttim. Konuyu bütünüyle algılamak istedim ve bir oyun için kurgu belirlemeye çalıştım.  Çok çok okudum. Hüseyin Sorgun ve Ayla Algan aynı konu ile ilgili oyunlar yapmıştı. Hüseyin Sorgun ricam üzerine oyununu gönderdi, temasa geçtiğim Ayla Hanım'ın kızı Sevi Algan oyunun son hâlini almadığını söyleyerek  göndermedi. Edindiğim izlenime göre Algan'ın versiyonu da Sorgun'unkine benziyordu. Ben onların yaptığından farklı bir kurgu bulamadım ve oyunu yapmaktan vazgeçtim.

Ödüllü Ama Başarısız Bir Oyun : Sevgili Arsız Ölüm - Dirmit (Tiyatro Hemhâl)

Latife Tekin'in ilk romanı(1983) Sevgili Arsız Ölüm'ü  Nezaket Erden ve Hakan Emre Ünal birlikte uyarlamış, Hakan Emre Ünal yönetmiş. Uyarlama, Nezaket Erden'in üniversite bitirme projesi imiş.  O süreçte  Hakan Emre Ünal çok desteklemiş. Zeynep Günsur Yüceil danışmanlık yapmış. Bitirme projesi beğenilmiş. Hakan Emre Ünal, Dirmit'in yanına başka karakterleri de oyuna dahil etmeyi önerdiği  için metin değişmiş, oyun 50 dakikadan 85 dakikaya çıkmış.  Biletsiz gösterimler yapmışlar. Sonradan Latife Hanım ile temasa geçip o gösterilerden birine davet etmiş,  iznini almışlar. Gördükleri ilgiye güvenerek oyunu profesyonel dünyaya açmışlar. Seyyar Sahne'de başlayan macera Tiyatro Hemhâl ile devam ediyor şimdi.

Tiyatro ile Evlilik Terapisi: Tamamla Bizi Ey Aşk

Ali Poyrazoğlu

O, Türk Tiyatrosu'nun çınarlarından biri. Son yıllarda  onu daha yakından tanıma fırsatım oldu, oluyor.  Çok iyi bir tiyatro bilgisi var. Türkçeden farklı dillerde tiyatro yapmış. Tiyatro literatürüne hâkim, çok 'dünyalar görmüş' yâni. Tiyatro câmiasını ve seyirciyi çok iyi tanıyor. Seyircisi ile bir dialogu çok farklı. Onun seyircisi her yaştan kadın ve erkeklerden oluşuyor. Onun oyunlarında salona baktığımda salonu, birlikte gelmiş çiftlerin doldurduğunu görüyorum. Seyirciler, oyun sonrası  kitaplarını imzalatmak için sırada bekliyor ve ilk fırsatta twit yazarak oyun gecesini paylaşıyor.  

Antalya DT'nda 'Broadway'e İlham Verecek Oyun: Deli Dumrul

Antalya Devlet Tiyatrosu Güngör Dilmen'in Deli Dumrul isimli oyununu oynuyor.  Türk Tiyatrosu'nun düşünürü Güngör Dilmen'in oyununu coşku içinde seyrettim.

 Deli Dumrul bir Dede Korkut hikâyesidir. Türk edebiyatının en büyük âlimi Prof.Fuat Köprülü derslerinde 'Bütün Türk edebiyatını terazinin bir kefesine Dede Korkut hikayelerini diğer kefesine koyun. Dede Korkut tarafı ağır basar' dermiş. Eskiden  lise edebiyat kitaplarında Deli Dumrul hikâyesi vardı. Şimdi kaldı mı bilmem. Ebeveynlere tavsiyem şudur: Hemen bir Dede Korkut hikâyeleri kitabı edinin ve çocuğunuzla birlikte okuyun.

Sezonun İyi Oyunlarından Biri : Torun İstiyorum (Moda Sahnesi)

Bu sezonun kayda değer oyunlarından biri Moda Sahnesi'nde oynanıyor. Yazarı Thomas Jonigk. Sibel Arslan Yeşilay tercüme etmiş Kemal Aydoğan yönetmiş.

Alman tiyatrosunun genç yazarları, Sibel Arslan Yeşilay'ın tercümeleri ile dilimize kazandırıldı. Böylelikle Alman tiyatrosunun dinamik yapısını ve  Alman genç yazarlarının kaleminden, yerelden yola çıkarak uluslararası alana seslenen oyun örnekleri tanıdık. Bizim genç yazarlarımız için ufuk açıcı, yol gösterici pek çok oyun dilimizde yeniden hayat buldu. Yeşilay tercüme etmekle kalmadı bazı oyunların okuma tiyatrosu olarak sahnelenmesine de ön ayak oldu.  Mitos Boyut yayınevi, dramaturg ve eleştirmen Sibel Arslan Yeşilay'ın imzası bulunun külliyatı yayımlayarak tiyatromuza önemli bir katkı sağladı. Bu vesile ile İstanbul Goethe Institute'un Alman yazarlarının tanınması için yaptığı katkıları da belirtmeden geçmeyelim.    

Entropi Sahne'de Dikkat Çeken Bir Oyun: Ebedi Barış

Entropi Sahne Juan Mayorga'nın(1965) Ebedi Barış isimli oyununu oynuyor.  Mayorga’nın yazdığı “Hamelin” 2010-11 tiyatro sezonunda, Galata Perform tarafından okuma tiyatrosu olarak sahnelenmişti; “Kaplumbağa” ise 2012-13 tiyatro sezonunda, Ali Poyrazoğlu’nun uyarlaması ve rejisi ile sahnelendi. Mayorga'nın dünyadaki şöhretini sağlayan, "Way to Heaven-Himmelweg"(2004) Hitler'in  gaz odalarına giden yolu anlatan bir oyundur.

 Madrid’de 2004 yılında metrodaki bir terör saldırısından sonra Mayorga, İspanya hükümetinden gelen terörle ilgili bir oyun yazma teklifi üzerine Immanuel Kant’ın aynı adlı denemesinden esinlenerek Ebedi Barış'ı yazmış. Ebedi Barış, Kant(1724-1804) tarafından  ilk kez 1795 yılında yayımlanmış; altı ön madde, üç esas madde, iki ek madde ve siyaset ve ahlâk arasındaki ilişkiyi inceleyen bir ekten oluşan bir barış antlaşma tasarısı şeklinde kaleme alınmış bir eserdir.  Literatürde  "barış üzerine felsefi bir deneme" olarak bilinir. Kant, eserin önsözünde "Ebedi barış mezarda" diyerek kendi eserinin eleştirisini yaparken aslında barış için yapılan çalışmalara ironik bir yaklaşım gösterir. Kant'ın amacı, esas itibariyle devlet, ahlâk ve hukuk hakkındaki görüşlerin felsefi açıdan eleştirisini yapmaktır.

"Bir Sedef Ecer Oyunu" : Kenardakiler (Neva Tiyatro)

"Birbirini seven ve güzel paylaşımları olan altı arkadaş" Neva Tiyatro'yu kurmuş. Neva Tiyatro uzun bir ön çalışma sonunda ilk oyun olarak Sedef Ecer'in Kenardakiler isimli oyununu seçmiş. Oyunu  Mert Öner yönetmiş.

Gidion'un Düğümü ve Eleştirmenin Görevi

 Tatbikat Sahnesi dikkat çeken bir oyun seçmiş. Ülkemizin en sancılı konusu, eğitime dokunan oyunun metni iyi. Eğitim sistemini, ailenin, okulun, öğretmenin rolünü ve taraflar arasındaki iletişimsizliği sorguluyor. Bizi de çok ilgilendiren konular bunlar.

Arzu Tramvayı (BKM ve ID İletişim) Sadece Zerrin Tekindor için Seyredilir!

Oyun Neyi Anlatır?

Tennessee Williams(1911-1983), eski gösterişini ve gücünü kaybetmekte olan kesim(Blanche) ile endüstriyel göçle gelmiş ve yükselmekte olan sınıf(Stanley) arasındaki çatışmayı anlatır. Bireysel anlamda çatışma, fantezi dünyası  ile gerçek hayat arasındadır.  Blanche, 'Desire'(İhtiras) isimli tramvaydan 'Cemeteries'(mezarlıklar) isimli tramvaya geçer 'Elysian Fields'e gelir. 'Elysian Fields', Yunan mitolojisinde ölüler diyarıdır. Tennessee Williams, sınırsız arzular insanı yanlış yolları seçmeye zorlar ve istenmeyen sonlara sürükler demektedir. Öte yandan, kadın haklarının sınırlı oluşu, kadınların erkeklere bağımlılığı ve ancak onların gölgesinde 'var olabilmeleri' anlatılır oyunda. Kadınların kaderi, başkalarının ellerindedir.  Bu güvensiz ortamda Blanche'ın 'ben yabancıların nezaketine inanıyorum' sözü gerçek bir inanmayı değil, bir arzuyu göstermektedir.

Çandarlı'da Halk Tiyatrosu Deneyimi

Çandarlı, en yakın ilçeye 18, büyük ile 93 kilometre mesafesinde bir belde. Bir zamanlar ilçe imiş en yakın ilçe Dikili'ye bağlamışlar.

Çandarlı'nın tarihi ismi Pitane. Bir kaynağa göre Pitane "suyu bol olan yer" demekmiş. Ancak beldede su sıkıntısı var. Beldenin âcil sağlık ünitesi yok itfaiyesi var. Eviniz yanarsa söndürecek kadar su var ama bedeninizi yakarsanız, şansınız  varsa kilometrelerce öteden ambulansın gelmesini beklemeniz gerekecek. Çandarlı'nın Kalesi var çoğu zaman kapalı. Restore edilmiş tarihi taş ev Kültür Evi var bazen açık bazen kapalı. Koçanlı Konağı'nın açık olduğunu ben görmedim. Daimi açık olan ise (özellikle) kadınların yüreği. Ben o açık kapıdan girdim.

"Dârü'l-bedâyi" Bir Daha Ölecek!

Yönetmen ve oyuncuların kurumdan uzaklaştırılmaları, repertuardaki özensizlik, sahnelenen oyunlardaki kalite düşüklüğü,  "uçakta tiyatro" projesi, 100 yaşını geçmiş  kurumlarımızdan biri olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şehir Tiyatroları'nın iyi yönetilmediğini gösteriyor.  İnsan kaynağındaki erozyon, kurumu  sona doğru sürüklüyor.  Uzun zamandır yazmayı düşündüğüm bu yazı yeni sezonda  Bizim Aile isimli bir oyunun  sahneleneceği haberi  üzerine bir zorunluluk oldu.

Sezona Damga Vuran Oyun: Nora (İBBŞT)

İbsen, 1869 senesinde, Nora'yı yazmadan tam 10 sene önce, Dresden’de eserin gerçek kahramanı olan Matmazel Laura ile evvela mektuplaşarak tanışmış ve daha sonraları aile muhitine giren bu kadının hayatı, İbsen’e ileride Nora’yı yazmak cesaretini vermiş. (Cevad Memduh Altar)

2017-18 Tiyatro Sezonunun Zirvesi: Yalnız (Wajdi Mouawad)

'Seuls' orjinal ismiyle 21. İstanbul Tiyatro Festivali (2017) programı içinde yer alan  Yalnız,  La Colline- Theatre National yapımı ve Wajdi Mouawad(1968) tarafından yazılmış, yönetilmiş ve oynanıyor. Mouawad, çocukluğunu Lübnan'da, ergenliğini Fransa'da, yetişkinliğini Kanada'da geçirmiş, şu anda Fransa'da yaşıyor.

'Terör' Üzerine Yargılama Tiyatrosu (Bakırköy Belediye Tiyatroları)

Bakırköy Belediye Tiyatroları Alican Yücesoy yönetiminde farklı oyunlarla seyircisinin karşısına çıkıyor. Geçen sezon Gülünç Karanlık öyle bir oyundu bu sezon(2017-18) Terör de öyle bir oyun. Her iki oyunun yönetmeni:  Nurkan Erpulat. Gülünç Karanlık'ı sevmedim Terör'ü sevdim. Bence en önemli neden Terör'ün metni ve rejisi daha iyi. Zihnimdeki olumsuz izlenim Gülünç Karanlık'ın tekstine yapılan eklemelerden de kaynaklanıyor sanırım.

İYİ Kİ TİYATRO VAR 2018

Elbette beğendiğim, iyi ki seyrettim dediğim başka oyunlar da var. Bu liste sadece iyi olan ya da beğendiğim isimlerden değil bence bir çizginin üstünde kalan isimlerden oluşuyor.  Bu liste bir karşılaştırmaya dayanmıyor, sıralaması yok, ödül değil. Bu isimler bana 'İyi ki Tiyatro Var' dedirtti. 

Ülkemizde her şeye rağmen tiyatro yapmaya direnen herkese teşekkür ediyorum.

İYİ Kİ TİYATRO VAR  2018

Bir Bebek Evi - Nora (İBB Şehir Tiyatroları)

Deli Dumrul (Antalya Devlet Tiyatrosu)

İhanet (Ankara DT)

Kanlı Komedya - Caligula (Baba Sahne)

Gidion'un Düğümü (Tatbikat Sahnesi)

Tac'ın Nöbetçileri (B Planı)

Akşam Yemeği (Semaver Kumpanya)

Fırtına (Moda Sahnesi)

Terör (Bakırköy Belediye Tiyatroları)

Yalnız (La Colline- Théatre National)

......

Zerrin Tekindor (Arzu Tramvayı)

Yeşim Koçak (Nora)

Elvin Beşikçioğlu (Gidion'un Düğümü)

Başak Vural (İhanet)

Nur Serengül (İhanet)

Berna Adıgüzel (Nora)

Hüseyin Avni Danyal (Fırtına)

Onur Dilber (Joseph K.-Dasdas)

Wajdi Mouwad (Yalnız)

......

Gamze Kuş (Nora Kostüm)

Tolga Çebi (Nora Müzik)

Eylül Gürcan (Nora Dekor)

Kemal Yiğitcan (Nora Işık)

Bu vesile ile bana İyi ki Tiyatro Var dedirten yurt dışında seyrettiğim oyunlardan yaptığım seçimden de söz etmek istedim:

Farrinelli and The King (Belasco Theatre)

Dear Evan Hansen (The Music Box)

Three Tall Women (Golden Theatre)

.....

Glenda Jackson (Three Tall Women)

......

Miriam Buether (Three Tall Women Dekor)

Hayâl Kırıcı Bir Oyun: Üçü Bir Arada (Erkekler, Futbol ve Dahası)

Seyretttiğim gece oyun, bana bir şeylerin tam olmadığına dair bir takım izlenimler verdi. Doğrusu salon kahkahalar arasında iken ben tebessüm edemedim. Uzun zamandır futbol seyircisi ruhunu kaybetmiş olmamdandır belki. Seyirci yerini tribün haline getiren sahnedeki kale, yedek kulübesi, skorbord, yeşil çimen ve tabii ki futbol topu bende bir itilme yaratmış olabilir. Oyunun tiyatro seyircisi için değil de stattaki futbol seyircisi için yapılmış olduğunu düşündüm. Bu fena bir şey değil tabii ki. Futbol seyircisi bu tür oyunlarla tiyatroya ısınacaksa çok da memnun olurum. Belki o zaman Bursaspor Teksaslılarının yaptığı gibi oyunda takımlarına küfreden(!) Beşiktaşlı var diye şehirlerine festival için gelen tiyatro topluluğuna, o oyuncuyu oyundan çıkartması için baskı yapmaz, isteklerini yaptıramaz ve şehrin tüm ileri gelenleri de bu baskıya boyun eğip susmazlar. Erkekler, Futbol ve Dahası denilince benim aklıma gelen 'daha' işte bu.      

Türk Tiyatrosu'nda Ödül Felaketi

Her yıl Nisan ve Mayıs aylarında İstanbul'da ödül felaketi yaşanıyor. 'Ülkemizde' diyemiyorum zira ödüller İstanbul'da küçük bir çevrenin ilgi alanı içinde. Her yıl çeşitli isimler altında yenileri 'türeyen' ödüllerin jüri üyeleri ile adaylar arasında esen bir heyecan fırtınası(!) ortalığı kasıp kavuruyor(!) Küçük bir grup kendi arasında eğleniyor. 

Ödül sürüsünün lokomotifi Afife Ödülleri. O belli olunca arkadaki katar kendini ayarlıyor. Afife'de adı geçmeyenler diğer ödüllerde değerlendiriliyor(!) Böylelikle herkese boncuk veriliyor.  

Ödüller Türkiye'ye hâkim olan zihniyetin aynası. Yanlışları göstermesi gereken tiyatro, ödüller ile nasıl bir bataklığın içinde olduğunu ifşa ediyor. Bu yazı son on yıllık bir takibin sonucudur. Madde madde yazayım:

Bergama Tiyatro Festivali'nde Terzopoulos ve 'Ajax The Madness'

'Ajax The Madness' birincisi(2018) yapılan Bergama Tiyatro Festivali'nin kapanış gösterisiydi. Programda, kağıt üstünde, Terzopoulos ve Attis Tiyatro isimleri festivalin zirvesini belirliyordu. İki gece önce saatlerce süren yağmura ve yağmur  riskine rağmen açık hava sahnesi Asklepion'u dolduran seyirci kadar bir seyirci topluluğunu cezbetmemiş olsa da böyle bir gösteri için hiç de kötü sayılmayacak, çoğunluğu gençlerden oluşan bir topluluk vardı. Kuyrukta beklerken sohbet ettiğimiz Menemenli iki genç tiyatro ile yakın bir ilgileri olmadığı halde böyle 'ışık oyunları' olan değişik gösterilerden hoşlandıkları için orada olduklarını söyledi. Oyunun bir yerinde aktör iki elinde tuttuğu ufak su dolu plastik torbaları başının üstünde birbirine vurup patlatınca çıplak bedeninde kırmızı ışık altında parlayan su damlalarını coşkuyla alkışladı seyirci. O zaman Menemenli gençlerin söylediği aklıma geldi. Seyirci 'action' seviyordu. Sahnedeki aktör,  içinde sakladığı bıçaklar olan yumruklarını  karnına vurup bıçakları saplar gibi yaptıkça arkamızda oturan iki -yaşı bizimkine yakın- kadın çok heyecanlandı. Ama keyf aldıklarını da çıkardıkları seslerden anlamak mümkündü. Onlar da 'action'-severdi.Bu seyirci oyun sonunda yerinden fırladı ayakta alkışladı oyuncuları ve Terzopoulos'u. Bence o da 'action'dı.

Pürtelaş'ın Martı'sı Neden Uçamıyor?

Pürtelaş'ın Martı'sı için  tanıtımlarda kullanılan ifadeler şunlar: "Türkçe versiyon, güncel yorum, Çehov'a bugünden selam". Pürtelaş'ın Martı'sı bu üçünü bir araya getirememiş. Türkçe versiyon, Çehov'a bugünden selam verememiş; Türkçe versiyon adı üstünde yeniden yazıldı diyor o nedenle güncel yorum da olamamış.  Önce bu yüzden Martı başarısız. 

Antalya Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Hakkında

Son Antalya seyahatim sırasında Antalya Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'ndan(AŞT) iki oyun seyrettim. Biri Engin Alkan'ın yönettiği Tarla Kuşuydu Jüliet diğeri Litvanyalı yönetmenin 'black-box' tekniği ile sunduğu Farklı isimli çocuk oyunu idi.  AŞT, şehrin merkezindeki salonu inşaat hâlinde olduğu için gösterilerini Antalya Mall'daki sahnede yapıyor. Antalya Tramvayı ile ulaşım rahat ve ucuz. Öğrendiğime göre kısa sürede şehrin merkezine eski sahneye dönecekmiş. Antalya'da planlanan ve yapımı devam eden başka sahneler de varmış.  Konuştuğum kişiler Belediye Başkanı Menderes Türel ile birlikte AŞT'ın 'can'landığını belirtti. Bunu AŞT'ın Genel Sanat Yönetmeni Mehmet Özgür'ün 2017-2018 Sezonu Program kitabındaki yazısında Başkan'a  yönelik övgüleri de teyit ediyor.

İstanbul DT'da Sabun Köpüğü: Tamamen Doluyuz

İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda 'Tamamen Doluyuz' isimli bir oyun oynanıyor. Bu yazı, oyun eleştirisinden daha çok ödenekli bir tiyatronun oyun ve oyuncu seçimi ile ilgili olacak. 

Oyun sabun köpüğü gibi. New York'da müşterileri şöhretli kişiler olan bir lokantanın rezervasyon masasında telefonda kayıt alan, asıl mesleği oyunculuk olan bir gencin mesleği, ailesi, iş arkadaşları, patronu ve müşterilerden oluşan dünyasına giriyorsunuz. Sonunda her iş tatlıya bağlanıyor. Eğlencelik bir sabun köpüğü bu oyun.

Tiyatro Pera'dan 'Vanya, Sonya, Mâşa ve Spike'

'Vanya, Sonya, Maşa ve Spike', 2013 Tony Ödülü almış bir oyun.  Christopher Durang(1949) tarafından yazılmış, Nesrin Kazankaya tarafından tercüme edilmiş. Tiyatro Pera  tarafından sahneleniyor. Yücel Erten yönetmiş oyunu. Oyun, 2016'daki 20.İstanbul Tiyatro Festivali için hazırlanmış ve 2017 tiyatro ödüllerinin gözdesi olmuş. Neredeyse her büyük ödülde oyunun ismi geçmiş. Oyuna oyunculuk dallarında çeşitli ödüller verilmiş. En iyi erkek, yardımcı erkek, kadın, yardımcı kadın oyuncu dallarında alınan ödüllerin genel değerlendirmesi bize ismi üstünde mutabakat sağlanmış gibi görünen  Tilbe Saran'ın  oyunun yıldızı olduğunu gösteriyor.

Kötü Bir Oyun: When in Rome

Yeşim Özsoy

Yeşim Özsoy Türk Tiyatrosu'nun savaşçı kadınlarından biri. Onu tarif etmem gerekirse çalışkan, kararlı, iddialı, inatçı, ketum kelimelerini seçerim. Galata Perform, onun yarattığı bir marka. Bu isim altında Yeni Metin Yeni Tiyatro da bir başka marka. Görünürlülük projesi onun düzenlediği bir etkinlik. Yeni sanat-yeni metin, yeni oyunculuk, oyun çevirisi, oyun okuması, sahneleme, yönetmen konularında söyleşiler, paneller, atölyeler düzenliyor. Yurt içi ve yurt dışı etkinliklere katılıyor, etkinlikleri misafir ediyor. Yeni yazar ve yeni oyunun ortaya çıkmasına çalışıyor. 'When in Rome' onun atölyesinden çıkan bir oyun. Öznur (Şahin)Yalgın yazmış. Yazar, 'Oyun yazma süreci boyunca Yeşim Özsoy ve Ceren Ercan’dan aldığım geri bildirimlerle metin daha dinamik, ritmik bir tat yakaladı ve son halini buldu.' dediğine göre oyunun içinde Özsoy ve Ercan da var.

Tiyatro Dünyası Oyuncuları 'Cooney' Serisine Devam Ediyor- Bir Bu Eksikti

Tiyatro Dünyası Oyuncuları Cooney serisine devam ediyor. Bir Bu Eksikti, Ray Cooney'in 1966 tarihli  'One For The Pot' isimli oyununun Can Törtop tarafından yapılan uyarlaması. Bizde daha önce bir kaç kez oynanmış bir oyun.

Cef Tiyatro'dan Zamanımıza Tutulan Ayna: Plastik Aşklar (Ali Cüneyd Kılcıoğlu)

Yazar ile başlamak istiyorum. Ali Cüneyd Kılcıoğlu'nun  (muhtemelen kendi kaleminden) özyaşam öyküsünün girişi şöyle: "1976 Denizli doğumlu. İlkokulu Amerika Birleşik Devletleri’nde, Ortaokul ve Liseyi Diyarbakır’da okudu." Ben bu cümleyi okuduğumda durdum ve düşündüm. Denizli, Amerika ve Diyarbakır. Yaklaşık on yıl içinde yaşanan bu çevre değişimi insanı nasıl etkiler? Bence gözlem gücünü tetikler. Emin değilim ama anlatma ihtiyacı öne çıkar. Gözlem gücü ve anlatma ihtiyacı da insanı yazmaya iter. İşte Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi mezunu Ali Cüneyd Kılcıoğlu "tadaaaa.."

İyi Bir Metin Sıradan Bir Reji : Kanlı Komedya - Caligula (Tsanev)

Stefan Tsanev(1936), Bulgar edebiyatının son yarım yüzyılına damgasını vurmuş  şair, roman ve  oyun yazarı. "Bulgarların Mayakovski"si diye anılıyor. Bizde de çok tanınıyor ve seviliyor. Ülkemize de gelmiş. Türkiye'yi "tanıyor". Ülkemizde Sokrates’in Son Gecesi, Jeanne d’Arc’ın Öteki Ölümü, Bütün Çılgınlar Sever Beni isimli oyunları -bazıları birden çok- sahnelendi. "Caligula'nın Suikastı" (Kanlı Komedya) yazarın 2014 tarihli eseri. Hüseyin Mevsim tarafından çevrilen oyun dünyada ilk kez Baba Sahne tarafından ve Ragıp Yavuz'un rejisi ile sahnelendi(2017). Seyretmeden önce, okuduğum metne hayran kaldım ama sahnede beklediğimi bulamadım.