Tiyatro Sezonu Açılırken İki Oyun(Batı ve Ruki) ve Oyun Önerilerim

Geçen sezon sonunda başlayan iki oyun Batı ve Ruki farklı görünse de aslında aynı konuya dokunuyor: Öteki(leştirme). Batı'nın yazarı Rémi De Vos(Fransız) Ruki'nin yazarı Rike Reiniger(Alman), Batılı.  Batı 2000'li yıllara ait bir hikâye, Ruki'nin geçtiği zaman 1930'lar. İkisinde de faşistler var. Aradaki 70 yılda dünyada değişen bir şey yok.

İki oyun da yönetmen başarısı ile öne çıkıyor öncelikle. Arzu Bigat Baril(Batı) ve Reha Özcan(Ruki) çok başarılı metin okuması yapmış, yalın, sade, titiz ve derin. Batı, Kirpi Tiyatro, Ruki DeepBleuIdeas (Ustaların Sahnesi) Yapımı.

Tiyatromuzda Avangard Örnekler: Araf(Kuzguncuk Sanat) ve Son(İBBŞT)

Avangard 1830'lardan itibaren önce siyaset sonra sanatın diline giriyor. Aslında askeri bir terimdir ve "birliğin öncü kolu" için kullanılır. Bu yolda yürüyen sanatçıların amacı "insanlığın hülyalarını, tarihin menzillerini canlandırıp, modernliğin fikir hayatını kurmaktır"("avangard kuramı" İletişim yayınları) "İlericilik" olarak anlaşılan avangard, "yabancılaşma"yı getirir. "Avangardın şok, skandal, şaşırtma gibi teknikleri medyanın ve eğlence dünyasının standart  trükleri arasına girer."(a.g.e.) "Trük"ler ortaya çıktıkça avangard da yoldan sapma eğilimi gösterir. "Öncü" olmaktan daha çok "şaşırtıcı olma, şok etme"  öne çıkmaya başlar. Türkiye sanatı da avangard akımlardan etkilenir. Bizdeki avangard dünyadaki gibi felsefi bir nitelikte değildir. Gerekçeleri, nedenleri de çok tartışmalıdır. Genellikle dünya ile iletişimi olan sanatçılar tarafından "ithal" edilir. Bir anlamda taklittir. Farklı sanatçıların algısına göre biz de avangardı kendimize göre algılamaya başlarız. Dünyada çıkışı ve gelişimi olayların dönemlerin felsefi değerlendirmelerine bağlıyken bizim avangardımız sonuçla ilgilenir ve şekilsel denemeler olarak ortaya çıkar. Meselâ "in-yr-face" böyle gelir yerleşir bizim sahnelerimize. Giderek "taklidin taklidi" olacak kadar da "derinleşiriz"(!) bu konuda. 

Tiyatro Nok'tan Geriye Ne Kaldıysa

Tiyatro Nok hayatları aynı erkekle kesişen iki kadının hikâyesini Tufan Afşar rejisi ile oynuyor.  Erkeğin iki kadından da çocuğu var. Biri evlilik ilişkisinden diğeri evlilik dışı ilişkiden. Çocuklardan biri diğerinin iliğine muhtaç. Verici çocuğun annesinin  o erkek hakkındaki iddiaları bir süre önce mahkemece reddedilmiş. Kadın evlilik dışı ilişki yaşamış olduğu erkekle ilgili hesabı zihninde  kapatamamış. Ama ilik nakli için onun izni gerekiyor.  İki kadın geçmişin yükü ile karşılaşıyor. Biri kızını kurtarmak istiyor diğeri ise elindeki kozu kullanarak aşağılanmış olmanın bedelini ödetmek.

Sezonun Sürprizi: Hadi Sevişelim (Tiyatro Teras)

Cinsellikle ilgili meseleleri çözememiş bir  toplumda yaşıyoruz. Cinsellik ve seks 'mahrem'in alanına giriyor. 'Ayıp yorgan altında' yâni. Ama seks, toplumun ikiyüzlülüğünün de aynası. Freud 'Cinsellik insan hayatında çok önemli bir rol oynar' demiş. Yıllar önce okuduğum 'Sevgi ve Şiddetin Kaynağı' isimli eserinde Erich Fromm diyor ki:  'İnsan eğilimlerinin en tehlikeli ve en kötüsü üç insan eğilimini belirtir: ölüm sevgisi, hastalıklı narsizm ve birlikte yaşama-aile içi zina saplantısı. Bu üç eğilim birleşince toplumsal ve bireysel çürüme başlar. Çürümeyi önlemenin yolu yaşam sevgisi, insan sevgisi ve bağımsızlıktır.' Çözümü Freud önermiş: 'Konuşma yoluyla tedavi'. Bilinç altı çöplüğünü boşaltmazsak bilinç baskıdan kurtulamıyor.  

Tiyatrom'dan Godot'yu Beklerken'i Beklerken(Dave Hanson)

Godot'yu Beklerken'i Beklerken(Dave Hanson) iyi bir oyun. Zeki, esprili bir bakış açısı var. Godot'yu Beklerken oyununu sahneleyen bir toplulukta iki yedek aktör kuliste kendilerinin sahneye çıkacakları günü(ânı)  bekliyorlar. İsimlerinden anladığımıza göre biri Estragon'un(Ester) diğeri Vladimir'in(Val) yedeği.  Estragon ve Vladimir sahnede Godot'yu beklerken onlar da kuliste o rolleri oynayan aktörlerin başına bir şeyler gelsin de kendileri sahneye çıksın diye bekliyorlar.  Kendisi de bir zamanlar 'yedek aktör' olmuş Hanson kendisiyle dalga geçerken  Beckett'in soyut Godot beklentisini hayatın içine sokuyor ve sıradan insanlardan  örnek verirken '(Godot'yu) bekleme' eylemini somutlaştırıyor;  seyirciye/okuyana kendi hayatına o gözlerle bakmasını öneriyor.  Önerdiği bakış açısı şefkatli, sıcak, eğlendirici. Godot'yu Beklerken'i Beklerken komik ögeler içeren ama temelinde insanlık dramı olan bir oyun.

“Maskeliler” - Kurnaz Yazar… ”Bukalemun” Metin…

Bugünlerde(Aralık 2018) Maskeliler gene çıktı ortaya. Gene bir alkış bir beğeni. Bence oyunu seyredenler oyunu anlamıyor. Oyunu ilk seyrettiğim zaman yazdığım yazıdan oyun metni ile ilgili bölümü yeniden paylaşıyorum:

Ödüllü Oyun(?)

Bileti aldığımda oyunun ödüllendirildiğini bilmiyordum. Ama salona giderken, oyunun, üzerindeki tartışmalarla gölgelenen Muhsin Ertuğrul Tiyatro Ödülleri’nde “En Başarılı Oyun” seçilmiş olduğunu; oyun hakkında çıkan övgü dolu eleştirilerde de sezonun en iyileri arasında sayıldığını öğrenmiştim.

Moda Sahnesi'nde Mouawad'ın Kıyı'sına Çıkmak

Yazar, yönetmen oyuncu Wajdi Mouawad(1968)iç savaş nedeniyle ailesi ile Lübnan'dan önce Fransa'ya(1978), orada beş yıl yaşadıktan sonra Kanada'ya göç etmiş.  Şimdi(2018) Fransa'da Théâtre National de la Colline'in yöneticisi.

Kıyı(Littoral)(1997) Vaatlerin Kanı(The Blood of The Promises)  dörtlemesinin ilk oyunu. (Diğerleri 'Fires', 'Forests' ve 'Skies')