Uzunca bir süre sağlık nedeniyle tiyatrodan uzak kaldım. Yeniden başlamak için bir oyun listesi yapmıştım. Tarih sırasına göre Yaşamak mı Yoksa Ölmek mi en önce geldi. İBBŞT sezonunu bu oyunla açtım.
Okuduğum tekst oyunun ilk versiyonu idi. Çevirmen Yücel Erten’e göre o tekst yasaklanmış seyrettiğim versiyona izin çıkmış. Elimdeki tekst arasız 37 sayfa. Hadi aralı tekst 60 sayfa olsun. 60 sayfalık teksten 2,5 saatlik oyun çıkarmak da hüner ister. Ben o hünerleri(!) gördüm sahnede: (herhalde) Yeni metinden kaynaklanan son sahne(gestapo balosu) dekor değişimleri, uzatılmış mizansenler şarkılar ve de sona eklenmiş video ki bence gereksiz. Aynen Shakespeare’in 55. ve 66.sonelerine duyulan ihtiyacı da anlamadım, anlamsız buldum. Fanilanın üstüne papyon kravat takmak gibi olmuş. Oyunun sonunda Gazze, Ukrayna ve Kıbrıs hatırlatmalarını anlamış değilim. Duyduğum kadarıyla oyun içinde abartılan Yahudilik için gelen itirazlar nedeniyle sonradan eklenmiş. Sahnelemede Yahudi vurgusu neden yapılmış onu da anlamış değilim. İsrail’e bu oyunla mı ders verilecek! İsrail vahşeti bu oyunla mı protesto edilecek! Ben o insanlara Yahudi diye değil insan diye baktım.
Aslına bakarsanız oyunu okuduğumda sevdim. Sempatik bir tekst. Almanlarca işgal edilmiş Varşova’da(Polonya) bir tiyatro topluluğundaki direnişçilerin adlarını ele verecek bir dosya taşıyan Alman casusu ile mücadelesi anlatılıyor. Bana bulvar komedisi gibi geldi. Ray Cooney oyunu gibi. Yönetmen bence oyuna büyük bir yük yüklemiş. Çocuk gözünden savaşı anlatmak istemiş. Çocuğun oyun başındaki Hitler tanımı çok hoş o kadar. Oyunu kendi halinde akıtsanız komedisi bol bir oyun olacak. O zaman Adile Naşit kahkahalarına da acemi aktör rolü yapan oyuncuların abartılı oyunculuklarına da gerek olmayacak. Bu hali ile karmakarışık bir oyun olmuş. Her oyun her mesajı kaldırmaz kaldırmıyor. İyi niyetine inandığım yönetmenin oyun dergisindeki yazısı bu karışıklığın en belirgin örneği.
Döner sahne kullanılmayınca sahne arkasındaki tellerin gerisine saklanmış sahneleri ses ve oyun olarak anlamak güç. Ben teksti okumuş biri olarak ve ön sıralardan anlamadım arkalardaki seyirci ne anladı merak ediyorum. Yerleşik sahne yerine portatif döner sahne kullanılabilir ve turnelerde kullanılırdı ama döner sahne genel reji içinde ufak bir konu. Polonius Ophelia sahnesi fazla. Şarkılarda ‘playback’ çok belli oluyor. Gölge ile verilen saksofoncudan çıkan müzik yersiz. Komik olsun diye albayı ‘şişmanlatmak’, eline boks eldiveni takmak , tenis oynatırken sözde 30’lu yılların spor kıyafeti diye tuhaf bir kıyafet giydirmek gereksiz. Oyunculuklarda abartılı komik olma gayreti de boş bir çaba. Seyirciyi gıdıklamak mıdır bunlar! Tekst bunları istemiyor ki sizden. Hele bir sahne var ki hiç anlaşılmıyor. Josef Tura ile Profesör Silewski arasındaki ‘gerçek Silewski kim’ sahnesi karanlığa kurban gitti. Josef Tura’nın ne yaptığı anlaşılamadı. (Spoil olmasın diye anlatmıyorum) Gestapo balosu sahnesi de tamamiyle çıksa oyundan hiçbir şey eksilmez. Son sahnede oyuncuların seyirci arasına girmesi ne kadar gerekli? Ucağın havalanmasını kim ne kadar anladı?
Oyunun kapalı gişe oynaması ve oyun sonundaki çılgın(!) alkışlar bravolar bir oyun için başarı kriteri değil bence. Ödenekli tiyatrolar her tip seyirciye seslenmeli fikrine katılıyorum ama yapımlarda güldür güldür ya da çok güzel hareketlerin üzerinde bir şeyler bekliyorum. Tiyatro seyirciyi eğitmeli. Doğrusu daha önce yaptıkları iyi oyunları gördüğüm yönetmen ve oyuncular için üzgünüm. Bu oyunu ben onlara ve İBBŞT’na yakıştıramadım.
Melih Anık
Oyunun Künyesi:
Yazan : Nick WHITBY
Çeviren : Yücel ERTEN
Yöneten : Hüseyin KÖROĞLU
Dekor-Kostüm Tasarımı : Gamze KUŞ
Müzik : Orçun TEKELİOĞLU
Koreograf : Senem OLUZ
Işık Tasarımı : Özcan ÇELİK
Efekt Tasarımı : Kadir ARLI
Yardımcı Yönetmen: Şehnaz BÖLEN TAFTALI
Yönetmen Yardımcıları: Erkan AKKOYUNLU, Deniz Yeşil MAVİ, Özge KIRDI
Oyuncular
Maria Tura: Şenay SAÇBÜKER
Josef Tura: Hüseyin KÖROĞLU
Dowasz: Bahtiyar ENGİN
Anna: Vildan TÜRKBAŞ
Eva Zagatewska: İrem ARSLAN
Rowicz:Emre NARCI
Grünberg: Volkan AYHAN
Stanislaw Sobinsky: Emre ŞEN
Profesör Silewski: Ümit Bülent DİNÇER
Albay Erhard: Tarık KÖKSAL
Walowski / Schweinlich:Erkan AKKOYUNLU
Oyuncular ve Askerler: Deniz Yeşil MAVİ, Özge KIRDI
Genç Grünberg: Rüzgar AŞIKOĞLU, Özgür Ali KURUÇAY
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder