7 Mayıs 2015 Perşembe

Çok İyi Bir Oyun: Beyaz Fil (Teatron)

Nicolas Billon 37 yaşında bir yazar, Kanadalı. Beyaz Fil, yazarın ilk oyunu. İlk kez Stratford Shakespeare Festivali'nde(2004) sahnelenmiş. Beyaz Fil  2014 yılında senaryo olarak uyarlanmış.  Nicolas Billon, eseriyle,  2015 Kanada Film Ödülleri kapsamında En iyi Uyarlama Senaryo Ödülü'nü almış. Yazar 10 senede 7 oyun yazmış. Bu arada Chekhov, Moliere, Brecht, Euripidies'ten uyarlamalar yapmış.





Tiyatro dünyamızın yeni topluluğu Teatron'un ilk oyunu Beyaz Fil'i Sami Duru tercüme etmiş, Metin Belgin yönetmiş.  Eser Ali, Yosi Mizrahi ve Pelin Öztekin oynuyor.

Yazar, yaşı itibariyle kendi neslinin bence en önemli sorununa mükemmel değinmiş. Oyun başında kişisel bir sorun gibi görünen bir konu, oyun geliştikçe toplumun en küçük birimi aileye dokunuyor, oradan da  tüm toplumu ilgilendiren  bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Yazarın oyunu yazdığında(2004), 26 yaşında olması son 30-35 yılda sorunun büyüdüğünü gösteriyor. Eğer içinde yaşadığımız topluma ve dünyaya anlama çabası içinde bakarsak gittikçe derinleşen travmanın içinde yok olacağımızın farkına varırız diye düşünüyorum. Çocuklarını anlamayan ebeveynler ile gençleri ile övünen ama onları hiç de anlamayan düzenin işgalcisi yöneticilerin aslında aynı zehirli kaynaktan su içtiklerini anlamamız gerekiyor. Aileyi düzeltirsek toplumu düzeltiriz anlayışının artık geçerliliğini yitirdiğini görmekten de üzüntü duyuyorum. Aileler de toplumsal düzenin bir zamanlar öğüttüğü gençler tarafından kuruluyor. Aile birliklerinin kısa sürede sonlandırılmasında görülen artış, sorunun en önemli göstergesi.

Eskiden bir kaç on yılı kapsayan 'nesil' kavramı, gittikçe on yıldan daha kısa dönemler hâlinde şimdi. Teknoloji kısa sürelerde yeni nesiller yaratarak nesiller  arasındaki  ayrımı ve yabancılaşmayı  daha kısa sürede derinleştiriyor. Bunun bir felâkete doğru bir gidiş olduğu bence çok açık.

Beyaz Fil seyircinin dikkatini, ebeveynler ile çocuklar arasında iletişimsizlik tehlikesine çekiyor. Çocuğu olanları mutlaka seyretmesi gereken bir oyun Beyaz Fil. Eminim ki kendi hayatlarında yaşadıkları kopuklukları düzeltmek için, düştükleri açmazlarda çıkmak için seyirciye bir ışık verecektir diye düşünüyorum.  

26 yaşında Kanadalı bir yazarın oyununa bakarak ister istemez bizim o yaştaki yazarlarımızı Nicolas Billon ile  karşılaştırıyorum.  Her şeyden önce Beyaz Fil'in konusu evrensel. Tiyatro metni açısından baktığınızda ise bir tiyatro yazarlığı olgunluğu ve terbiyesi var.  Sahneler arasında geçişler, her sahnenin bir sonrakini doğurması, bu doğumların kontrollü bir gerilimlerle patlamaya doğru gidişi ustalık örneği bence.

Oyunun başarısında öncelikle yönetmen(Metin Belgin) mahareti var. Oyun replik replik işlenmiş sanki. Susuşların, duruşların, hareketlerin, fısıltının ve çığlığın incelikle düşünüldüğünü ve kullanıldığını göreceksiniz. Yönetmenin elinde onu anlamış üç oyuncu var.  Metne baktığımızda oyunun omurgası olan rolleri Eser Ali ve Yosi Mizrahi taşıyor. Bu ikilinin uyumlu oyunculukları oyunun başarısını büyütüyor.

Eser Ali'ye özel bir yer ayırmak gerekiyor. Onu ilk defa seyrettim. Oyunculuğu beni çok etkiledi.  Kimi zaman aklımı karıştırdı kimi zaman yüreğimi sıkıştırdı. Uzun zamandır sahnede bu kadar 'rolün içinde olan' bir oyuncu görmedim desem yanılmış olmam diye düşünüyorum.  Eser Ali, rol yaptığını saklamıyor , bu anlamda rolüne uzaktan bakıyor ama kendimi onun rüzgârına  kaptırdığımı düşündüğümde beni ne zaman o hâle getirdi diye düşünmekten de kendimi alamadım onu seyrettikten sonra. Eser Ali, Türk Tiyatrosu'nun kazancı olduğunu unutmasın ve markasını güzel yönetsin isterim.

Yosi Mizrahi tecrübeli bir oyuncu. Kendini öne çıkarmaktansa rol arkadaşını gözlüyerek onun oynamasına imkân veriyor.  Mizrahi'nin Eser Ali'nin rolünü 'büyüterek',   oyunun bütünlüğüne ve başarısına yaptığı katkıyı çok önemli buldum. Mizrahi'nin bilinçli oyunculuğu oyunun seyir keyfini arttırıyor.

Pelin Öztekin, tv ekranlarının en sempatik ve sevilen yüzlerinden biri. Ben onun kendisi ile barşık hâlini çok sevmiştim.  Bana biraz 'sert' gibi gelen yorumu yönetmen tercihi de olabilir. Bu durum ilk olmasa da çok olmadığını sandığım tiyatro deneyiminin getirdiği gerilime de bağlıdır diye düşünüyorum. Ben yarattığı hemşire rolüne gizli bir samimiyet katmasının onun için zor olmayacağına inanıyorum. Oyunun sonu da rolün baştan itibaren o gizli duygusallığı sakladığını ima ediyor bence.

Dekor tasarımını(Ceylan Soylu) yeterli ama  özensiz buldum. İhtiyaç olan kadarıyla yetinilmiş. Bunda maliyet endişesi ve turne düşüncesi  elbette vardır ama özellikle çekmeceli dolap o kadar eften püften olmasaydı keşke.

Metni okumamış olanlar için eksiklik değil ama oyunun motiflerinden biri, çok bilinen bir Puccini aryası (Gianni Schicchi operasından "O Mio Babbino Caro") Sadece bizde değil dünyada da yazarın bu dokunuşunun seyirciye kolaylıkla  ulaşacağını sanmıyorum ama ben teksti okurken o aryanın nağmelerini duymuştum. Gene de bu motifi, yönetmenin metinde olduğu gibi kullanmamış olmasına hak veriyorum. Ancak ışık ile yaratılmış sahneleri(Temel Yapıcı) düşündüğümde  aryanın kullanılmasının mevcut ışıklandırma anlayışına da uyacağını düşünmekten kendimi alamıyorum.

Yazıda beyaz file dokunmadan olmaz. Burma, Tayland, Nepal, Kamboçya ve Laos'ta kutsal sayılan bir hayvan, beyaz fil. Buda'nın doğuşu ile ilgili de bir söylence var. Buda'nın annesi doğumdan önce rüyasında, ağzında lotus çiçeği taşıyan beyaz bir fil görür. Bu, zekâ ve saflığın habercisidir. Ama beyaz filin kötü bir tarafı vardır. Bakımı çok pahalıdır, bakımını dikkate aldığınızda yararı yok mertebesindedir. Krallar, başına dert olsun diye düşündüklerine hediye ederlermiş beyaz fili.  Ancak onu kutsal sayanların olduğu yerlerde alıcısı bulunur. Beyaz file verilen değer o değeri bilenlere göredir.

Beyaz Fil'in metinsel değerine hayranlığım Puccini aryası  ile beyaz fil metaforunun kullanılışını gördüğümde artmıştı. Teatron'un Beyaz Fil'ini seyrettiğimde aryanın kısmî kullanılışı dışında aradığım her şeyi buldum.

Çocuklarınızı, ülkenin gençlerini sevin, onlar için içiniz titresin. Yapmazsanız gidişat kötü. Beyaz Fil size bunu hissettirecek.

Ayrıca Beyaz Fil, İYİ TİYATRO.

Beyaz Fil'i seyredin..


Melih Anık  

İlgi:

 Nicolas Billon
http://en.wikipedia.org/wiki/Nicolas_Billon

Beyaz fil
http://en.wikipedia.org/wiki/White_elephant

Gianni Schicchi(opera)
http://en.wikipedia.org/wiki/Gianni_Schicchi


"O Mio Babbino Caro"(arya)
https://www.youtube.com/watch?v=s6bSrGbak1g

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder