'Haldun Taner Dün Bugün'ün Gösterdikleri(Tiyatro 2000)

Bir itirafla başlayayım. Bu oyunu seyretme nedenim Alayça Öztürk'tür. Daha önce bizim tiyatro âleminin es geçtiği ama çok iyi bir oyun olan Oyun Bandı'nın Uyanış isimli oyununda seyrettiğim Alayça Öztürk'ün kadrosunda olduğu 'Haldun Taner Dün Bugün' evime yakın Şişli Kent Kültür Merkezi'ne gelince onu bir kez daha seyretmek istedim. Benim kişisel anılarımda müstesna bir yeri olan Haldun Taner'in adının geçtiği etkinliklere katılmayı Usta'ya saygı duruşu saydığım için bu görevimi yerine getirmeme de vesile oldu oyun. Her ne kadar bir kaç gün önce Pera'da düzenlenen Haldun Taner Sempozyumu'nda hatıra gelmemiş olmanın; sevgili Haldun Hocamın, seyretmiş olmasına rağmen Ayışığında Çalışkur isimli uyarlamasını ilk kez benim yaptığım uyarlamadan esinlendiğini bir yere not etmemiş olmasının kırıklığını içimde yaşasam da tesadüflerin karşıma çıkardığı bir geceyi de kaçırmak istemedim. Gece bana yeni şeyler gösterdi.

Dün Bugün, afişinde kimin derlediği belli olmayan bir gösteri. İster istemez gösteriyi yöneten Zeliha Berksoy 'Hoca'nın bir araya getirdiğini düşünüyorum. Haldun Taner'in  'Keşanlı Ali Destanı' 'Vatan Kurtaran Şaban' 'Gözlerimi Kaparım Gerekeni Yaparım' ve 'Günün Adamı' oyunlarından derlenmiş sahnelerle 'Dün Bugün' adında  müzikli bir gösteri hazırlanmış.Tiyatro 2000 bu gösteriye 'müzikal kabare' diyor ama 'müzikal kabare' olmadığını biliyor sanırım.('Müzikal kabare'ye dokunmadan geçmek istiyorum.) Ortaya çıkan, bölük pörçük, parça parça bütünlüğü olmayan bir gösteri.

Zeliha Berksoy Haldun Taner'in oyunlarından en hatırda kalan sahneleri arka arkaya dizmiş. Ortaya 'çadır tiyatrosu' gibi bir şey çıkmış. Gösteriye 'Dün Bugün' denmesini de çözebilmiş değilim. Haldun Taner 'dün ve bugün' farklarından gülmece yaratmayı çok seven ve çok iyi yapan bir yazar ancak onun oyunlarından sahne derlediğinizde ortaya 'dün bugün' değil 'dün dün' çıkıyor. Zira örneğin Haldun Taner dönemindeki Vicdani ve Efruz'ların yeni modelleri çıktı. Bugünün Vicdani ve Efruz'ları temelde aynı olmasına rağmen hikâyeleri farklı. Ya da her dönemde dört ayak üstüne düşen politikacı tipinin yeni oyunlarını seyretmekteyiz yıllardır. Diyeceksiniz ki insanlar değişmiyor Haldun Taner onun için her devirde geçerli. Doğru ama tiyatroda aynı insanı yeni imgelerle anlatmazsanız çağın seyircisine ulaşamazsınız. "Olsa olsa eski program dergilerinden çıkma birer nostaljik kahraman olarak kalır o tipler." İki noktadan geçen doğrunun yönü, eğimi değişmez ama uzantısının içinden geçtiği çevre değişik olabilir. O doğrunun o çevre içinde görünürlüğünü arttırmak gerekir. Haldun Taner'in oyunlarını yazdığı dönemde içinden geçtiği çevreye zıt renklerle çizdiği çizgileri şimdi içinden geçilen çevreye göre yeni renklerle boyamak gereklidir. Haldun Taner'den yapılan yeni uyarlamaların nostaljik ya da eskimiş görünmesinin nedeni ihtiyacı olan renklerle boyanmamış olmasındandır, eski sandıktan çıkmış naftalin kokan giysiler gibi. Bu naftalinli ruh oyunculukta da kendini gösteriyor. Oyuncular orijinaline uygun tipler çizmeye çalışıyor. Eski versiyonları da seyretmiş olan benim gibi bir seyirci bunu hissedecektir eminim.             

Haldun Taner oyunlarının Usta'nın yaşamakta olan ruh ile ele alınmasının pek kolay olmadığını biliyorum. Ama el değmemiş ancak yaşayan hikâyeleri, makaleleri var Usta'nın. Bence yapılması gereken Haldun Taner'in oyunlarını sahneye taşıyacak olanların onun külliyatını yeniden gözden geçirmeleridir. Zira Haldun Taner ince bir gözlemci, zarif bir eleştirmendir. Taner'i yaşatmak onun gibi hayata bakmasını bilmek ile olur. O da kafanızın içini o şekilde doldurabilmek ile mümkündür. Tamamen yapamasanız da gayret etseniz de razıyım.

Oyundan Alayça Öztürk ve Selen Zafertepe'nin oyunculukları aklımda kaldı.

100. yaşında 'Haldun Taner Dün Bugün', gösterdikleriyle düşüncelerimi dile getirme şansını verdi, memnunum.   

Melih Anık        


 Oyuncu ve Teknik Ekip kadrosu
Yönetmen: Prof. Zeliha Berksoy
Işık Tasarım: Yakup Çartık
Dekor Tasarım: Emrah Kürekçi
Koreograf: Nil Berkan
Müzik: İlteriş Sun, Yalçın Tura, Cem İdiz
Oyuncular;
Erdem Akakçe
İpek Gülbir
Alayça Öztürk
Utku Çorbacı
Can Yılmaz
Selin Zafertepe
Uğur Arda Başkan
Asistanlar
Öykü Naz Altay
Yiğithan Eser