Tiyatro Nok'tan Geriye Ne Kaldıysa

Tiyatro Nok hayatları aynı erkekle kesişen iki kadının hikâyesini Tufan Afşar rejisi ile oynuyor.  Erkeğin iki kadından da çocuğu var. Biri evlilik ilişkisinden diğeri evlilik dışı ilişkiden. Çocuklardan biri diğerinin iliğine muhtaç. Verici çocuğun annesinin  o erkek hakkındaki iddiaları bir süre önce mahkemece reddedilmiş. Kadın evlilik dışı ilişki yaşamış olduğu erkekle ilgili hesabı zihninde  kapatamamış. Ama ilik nakli için onun izni gerekiyor.  İki kadın geçmişin yükü ile karşılaşıyor. Biri kızını kurtarmak istiyor diğeri ise elindeki kozu kullanarak aşağılanmış olmanın bedelini ödetmek.

Fatma Özcan'ın yazdığı oyunu okuduğumda  oyun bana yazma atölyesinde yazılmış bir oyun izlenimi verdi.  Yazarlık eğitimi veren bir üniversitede bitirme ödevi  ya da bilinen bir konuyu yazım dersinde çalışmak gibi bir şey de olabilir. Nasıl yazılmış olursa olsun Geriye Ne Kaldıysa 'kurala uygun' bir oyun.  Oyun  tiyatronun 'üç birlik kuralı'na göre yazılmış. Piyes aynı mekânda olayın sürdüğü zaman süresince geçiyor  neden sonuç ilişkisi içinde ve zorunluluk , olasılık yasalarına göre düzenlenmiş.  Ben oyunu hayatın akışı içinde büyüteç tutulmuş bir an, nehir geçen bir köprü , 'geçerken baktım' ruh hâli gibi gördüm. Bu nedenlerle de  öncesine ve sonrasına yayılan bir sahneleme bekledim. Sonrası seyirci zihninde sürmeyi teşvik etmeli  öncesi ise seyircide seyredeceği zaman diliminin öncesine ait bir izlenim bırakmalıydı. Hani başkasına ait bir evde açtığınız oda kapılarından edindiğiniz bir çabuk bakış olur ya işte o olmalı idi. Meselâ bir oyunda perde açılır açılmaz göze çarpan kanepe üzerine atılmış bir çorap teki seyircide pek çok düşünceye kapı aralar. Alelacele çıkılmış hissi bunlardan biridir.  Ya da çorapların sahiplerinin dağınıklığına bir gönderme de olabilir. Bunu yapmak için sözlü-sözsüz metaforlar kullanılır tiyatroda. Yazar çok ayrıntılı bir dekor tarifi vermiş. Yönetmen ise oraya buraya atılmış taşınma kutularından ve yerdeki kapağı hâlâ açık boya kovasından evin sahibinin yeni taşınmış olduğunu hatıra getiren bir metafor kullanmış. Ben bu metaforun oyuna uygunluğu konusunda tereddütlüyüm.  Ev sahibi kişinin ruh halinin bir yerde duramazlığını(huzursuzluğunu) ya da yertsiz yurtsuzluğunu  akla getiriyor ama birazdan seyredeceğimiz olaya ait ve de ikinci kadına ait bir şeyler söylemiyor.  Bir şeylerin denenmesine imkân veren, bir laboratuvar ortamı sunan tekstin dramatik yapısından biraz uzaklaşarak soyut metaforlar oyuna derinlik katardı diye düşünüyorum. Bu kapsamda baktığımda yerdeki boya kovasına bir anlam veremedim ama boyalar kovada durmak yerine duvara gelişigüzel atılmış olsa oyundaki kadınların  ruh halini ve olayın karmaşasını verebileceği hissine kapıldım.

Oyunculuk için bir kaç hususu belirtmek isterim. Evlilik dışı ilişki yaşamış kadını anlattıklarıyla inanılır buluyoruz. Kadının hakkı yenmiş.  Onu öyle kabul ettiğimizde metnin sunduğu imkân kullanılmamış oluyor  ve tiyatro sahnesi 'düz' bir anlatımla  bir tv dizi sahnesi oluyor.  Evlilik dışı doğurmuş kadın doğru mu söylüyor? Ya söylemiyorsa? Bu aynı zamanda seyirciyi ikilemde bırakarak sorgulamasını ve oyunu seyrederken etkin olmasını önlüyor.  Tiyatroda seyircinin rolün peşine takılmasını ve taraf tutmasını değil sorgulamasını tercih ederim.  Öte yandan sahnede bu ikircikli hâli verebilecek/oynayabilecek kalitede iyi  iki oyuncu (Buse Arslan Akdeniz  ve İclal Atasoy) var. Oyunun düz yorumuna seyir zevki katan bir oyunculuk gösterisi sunuyorlar.  İyi paslaşıyor, oyunculukları ile birbirlerinin oyunculuklarını yükseltiyorlar. İkircikli hâli oynamaları oyuna başka bir güzellik katar.

Geriye Ne Kaldıysa karşı karşıya gelseler de kadınların aslında aynı şekilde istismar edildiklerini anlatan bir oyun. Onları bu duruma düşüren de erkekler. Birinin kocası diğerinin sevgilisi olan erkek her iki kadını da aldatıyor aslında. Geriye kalan yaşadıklarımızın tortusu ile  tarafı olmadıkları bir savaşın  mağlubu olan çocuklar. Ama savaşın bahanesi, sebebi gibi  görünen  kadınlar dışında başkası  yok savaşa son noktayı koyacak.

Geriye Ne Kaldıysa iyi oyunculuk göreceğiniz bir oyun. Bana da bunları yazdırdıysa seyrettiğime değdi diye düşünüyorum.

Melih Anık